Częstochowski zamek to jedna z najciekawszych atrakcji turystycznych w mieście. Zamek ma bogatą i burzliwą historię sięgającą średniowiecza. Przez wieki pełnił różne funkcje - był siedzibą możnowładców, twierdzą obronną i więzieniem. Dziś jest chętnie odwiedzany przez turystów zainteresowanych historią regionu. W niniejszym przewodniku przedstawimy najważniejsze fakty z dziejów zamku oraz praktyczne informacje dla zwiedzających.
Kluczowe wnioski:
- Zamek w Częstochowie ma ponad 700-letnią historię sięgającą średniowiecza.
- Przez wieki pełnił różne funkcje i był wielokrotnie przebudowywany.
- Obecnie jest jedną z najchętniej odwiedzanych atrakcji turystycznych w mieście.
- W przewodniku przedstawimy najważniejsze fakty historyczne dotyczące zamku.
- Znajdą się też praktyczne wskazówki dla zwiedzających.
Historia częstochowskiego zamku
Zamek w Częstochowie ma długą i bogatą historię sięgającą średniowiecza. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1360 roku. Usytuowany jest na wzgórzu z widokiem na całe miasto, dlatego częstochowski zamek od początku pełnił funkcje obronne.
Budowę gotyckich murów obronnych wraz z czterema basztami i przylegającego do nich obiektu mieszkalnego rozpoczęto prawdopodobnie na zlecenie króla Kazimierza Wielkiego. Początkowo była to niewielka twierdza i dwór możnowładców, którzy zarządzali okolicznymi dobrami królewskimi.
Przez kolejne stulecia historia zamku była burzliwa i ciągle się zmieniał. Wielokrotnie przechodził z rąk do rąk, zmieniali się jego właściciele i mieszkańcy.
Ponad 700 lat historii
Z końcem XIV w. zamek w Częstochowie przeszedł w ręce Częstochowskich herbu Ogon. W kolejnych latach kilkukrotnie zmieniał właścicieli, a wraz z nimi jeszcze kilkukrotnie przebudowywano zamek. W XVII wieku rozpoczęto budowę drugiego obwodu murów obronnych i dalszą rozbudowę zamku.
W 1770 roku zamkiem zawładnęli konfederaci barscy, którzy po klęsce machnowskiej schronili się w Częstochowie. Król postanowił wówczas obrócić twierdzę w ruinę. Jednak z powodu wybuchu wojny rozbiorowej nie wykonano tego rozkazu. Zamek nie został zniszczony.
Budowa i rozbudowa częstochowskiego zamku
Historia częstochowskiego zamku to nie tylko zmieniający się właściciele i burzliwe losy. To także kolejne fazy budowy, rozbudowy, modernizacji i przebudowy samego obiektu.
W ciągu minionych stuleci zamek w Częstochowie zmieniał się wielokrotnie. Rozbudowywano mury obronne, wieże, mury przeciwskarpowe. Powstawały nowe obiekty - arsenał, brama, dziedziniec. Z upływem czasu przechodził też różne style - od gotyku, poprzez renesans, po barok i klasycyzm.
Zamek-twierdza
Szczególnie ważny okres w kontekście architektonicznym to XVII i XVIII wiek, kiedy to zamek zaczął pełnić funkcje nowoczesnej twierdzy. Powstał wtedy drugi pierścień murów obronnych z rawelinami - specjalnymi dziełami obronnymi w formie rogu szańca.
W XIX wieku car Aleksander I Romanow polecił zamienić zamek w więzienie. Wykonano wówczas prace adaptacyjne, dodając m.in. odpowiednie cele.
Czytaj więcej:Pałac w Gołdapi: Historia i zwiedzanie
Znani właściciele i mieszkańcy zamku
Zamek Częstochowski przez wieki gościł w swych murach wielu znamienitych właścicieli, dowódców i mieszkańców. Byli wśród nich feudałowie, arystokraci, wojskowi, a także więźniowie.
W XVI wieku właścicielem zamku był hetman wielki koronny Jan Tarnowski, a w XVII wieku słynny dowódca Stefan Czarniecki.
W okresie zaborów w XIX wieku więziony był tu m.in. Hipolit Gnoiński, członek spisku podchorążych, a później zesłaniec i syberyjski zwiadowca.
| Jan Tarnowski | hetman wielki koronny, właściciel w XVI w. |
| Stefan Czarniecki | słynny dowódca, właściciel w XVII w. |
W murach zamku częstochowskiego przebywali też liczni jeńcy i więźniowie polityczni osadzani tu za czasów zaborów pruskich i rosyjskich.
Wydarzenia i bitwy o częstochowski zamek
Częstochowski zamek wielokrotnie był areną ważnych wydarzeń historycznych. Oblegali go liczni zdobywcy, a jego mury pamiętają głośne bitwy.
W 1655 roku Szwedzi bez powodzenia szturmowali warownię. Udało im się ją zdobyć podstępem, lecz po 10 dniach musieli ustąpić przed wojskami Czarnieckiego. W 1702 roku trwała bitwa pomiędzy wojskami saskimi Augusta II a wojskiem szwedzkim.
W czasie powstania kościuszkowskiego Twierdza Częstochowska była areną walk powstańców z wojskami pruskimi. Z kolei podczas powstania styczniowego w 1863 roku Rosjanie stracili z oczu oddział powstańców, który schronił się na Zamku w Częstochowie.
Nieudane szturmy
Mimo licznych oblężeń, zamek w Częstochowie nigdy nie został zdobyty siłą przez wroga. Jego renomę potężnej warowni przypieczętowała zwłaszcza nieudana próba szturmu przez Szwedów w 1655 r. Od tej pory zaczęto nazywać go Bastionem Polski.
Zamek jako twierdza i więzienie
Częstochowski zamek przez znaczną część swojej historii pełnił funkcje obronne i militarne. Był twierdzą, która strzegła okolicznych szlaków handlowych i granic regionu. Chronił też pobliski Jasnogórski Klasztor.
W XVII i XVIII wieku Zamek Częstochowski został przekształcony w nowoczesną jak na owe czasy twierdzę. Rozbudowywano wówczas system fortyfikacji i umocnień obronnych.
W XIX wieku, po upadku powstania listopadowego, władze carskie przebudowały zamek na centralne więzienie. Było ono przeznaczone głównie dla polskich więźniów politycznych osadzanych za działalność patriotyczną.
Więzienie polityczne
W latach 1835-1914 w częstochowskim więzieniu osadzonych było ok. 30 000 Polaków. Trafiali tu m.in. uczestnicy wszystkich polskich zrywów niepodległościowych, jak np. powstania krakowskiego czy styczniowego.
Dzisiejszy stan i zwiedzanie zamku
Dziś zamek w Częstochowie jest jedną z głównych atrakcji turystycznych miasta. Można zwiedzać jego wnętrza i mury z przewodnikiem lub samodzielnie spacerując po dziedzińcach.
Wśród najciekawszych obiektów, które warto zobaczyć, znajdują się:
- pozostałości średniowiecznych fortyfikacji - mury obronne, wieże, brama wjazdowa,
- podziemia z ekspozycją historii zamku i więzienia politycznego,
- wystawy broni oraz instrumentów tortur więziennych,
- kaplica św. Aleksego z freskami z XVII wieku
Zamek Częstochowski można zwiedzać od wtorku do niedzieli. Bilety normalne kosztują 10 zł. Dostępne są też bilety ulgowe dla dzieci, studentów i seniorów.
Podsumowanie
Zamek w Częstochowie ma bogatą, sięgającą średniowiecza historię, podczas której wielokrotnie zmieniali się jego właściciele, przebudowywano i rozbudowywano sam obiekt. Przez wieki pełnił różne funkcje - był siedzibą możnowładców, nowoczesną twierdzą oraz więzieniem politycznym.
Dziś częstochowski zamek jest jedną z największych atrakcji turystycznych w mieście. Można podziwiać w nim średniowieczną architekturę obronną, a także wystawy prezentujące historię tego miejsca i losy jego dawnych mieszkańców.
Tagi
Udostępnij artykuł
